Praca w niedziele i święta podlega szczególnym rekompensatom, które wywodzą się z Kodeksu pracy.
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy norma czasu pracy dla osoby zatrudnionej w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 8 godzin dziennie oraz przeciętnie 40 godzin w tygodniu. Gdy pracownik wykonuje pracę ponad ten wymiar, mamy do czynienia z pracą w godzinach nadliczbowych.
Oto lista świąt, którą wymienia Kodeks Pracy:
- 1 stycznia – Nowy Rok
- 6 stycznia – Święto Trzech Króli
- pierwszy i drugi dzień Świąt Wielkanocnych
- 1 maja – Święto Pracy
- 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja
- pierwszy dzień Zielonych Świątek
- Boże Ciało
- 15 sierpnia – Święto Wojska Polskiego
- 1 listopada – Wszystkich Świętych
- 11 listopada – Dzień Niepodległości
- 25 grudnia – Boże Narodzenie
- 26 grudnia – drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia
Pracodawca musi pamiętać, że jeżeli pracownik należy do kościoła albo związku religijnego, którego święta nie są traktowane jako dni wolne od pracy w polskim Kodeksie pracy ma prawo do dnia wolnego w tym dniu. Wystarczy, że 7 dni przed datą święta zwróci się z pisemnym wnioskiem do pracodawcy o zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca musi taki wniosek uwzględnić.
Czy zawsze można planować pracę w niedzielę i święta?
Przepisy Kodeksu pracy umożliwiają planowanie pracy w niedziele i święta tylko określonym pracodawcom i tylko w określonych sytuacjach. W związku z tym praca w te dni jest dozwolona między innymi w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, w transporcie i w komunikacji. Pracę w niedzielę mogą planować również firm należące do branży gastronomicznej, hotele, pensjonaty, jednostki gospodarki komunalnej, zakłady opieki zdrowotnej, a także firmy, w których funkcjonuje praca zmianowa lub praca w ruchu ciągłym.
Pracodawcy, o których mowa powyżej, muszą pamiętać, że nie mogą planować pracy w każdą niedzielę w miesiącu. Mówi o tym Art. 151 12 – Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy. Nie dotyczy to pracownika zatrudnionego w systemie czasu pracy, o którym mowa w art. 144 (system pracy weekendowej).
Warto zwrócić uwagę, że powyższy katalog jest zamknięty. Jeśli u danego pracodawcy nie obowiązuje praca zmianowa i charakter prowadzenia jego działalności nie należy do któregoś z powyżej wymienionych, nie ma możliwości, aby zaplanować pracę w niedzielę. W tej sytuacji nie ma zastosowania zasada mówiąca o możliwości polecania pracownikom pracy w godzinach nadliczbowych ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.
Jak rekompensować pracę w niedzielę i święto?
Za pracę w niedzielę lub święto, pierwszej kolejności należy zawsze udzielić pracownikowi dnia wolnego. W przypadku pracy w niedziele, dzień wolny musi być on udzielony w ciągu 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. W kolei w przypadku pracy w święto, taki dzień wolny powinien być udzielony do końca okresu rozliczeniowego.
Jeśli udzielenie dnia wolnego nie jest możliwe, pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi rekompensatę finansową, która stanowią, oprócz wynagrodzenia za czas faktycznie przepracowany, dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 100%.
Pamiętajmy, że udzielenie dnia wolnego za pracę w niedziele lub święto rekompensuje jedynie 8 godzin pracy. W przypadku, gdy pracownik wykonywał pracę dłużej niż 8 godzin, należy mu się dodatkowa rekompensata finansowa.
