Już 26 kwietnia 2023 r. w życie wejdzie nowelizacja Kodeksu pracy, która wdraża dwie dyrektywy unijne. Dotyczą one work life balance i przejrzystych warunków pracy. Oto 5 najważniejszych zmian.
1. Urlop rodzicielski po nowemu
Najważniejsza zmiana w tym zakresie to przyznanie wyłącznego prawa do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego każdemu z rodziców dziecka. Będzie to część, której nie można przenieść na drugiego rodzica. Co za tym idzie, jeden rodzic nie będzie mógł zrzec się swojej części urlopu na rzecz drugiego. W praktyce matka dziecka nadal będzie mogła skorzystać z maksymalnie 32 lub 34 tygodni urlopu rodzicielskiego, a ojciec dziecka będzie miał do dyspozycji 9 tygodni urlopu. Podział urlopu rodzicielskiego ma ułatwić kobietom powrót na rynek pracy a ojcom dziecka zbudowanie więzi z dzieckiem. W związku z wydłużeniem okresu urlopu rodzicielskiego zmieni się także jego odpłatność. Rodzice będą mieli do wyboru dwa rozwiązania.
Pierwsze zakłada, że matka dziecka będzie otrzymywać zasiłek macierzyński płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku przez 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, natomiast za okres urlopu rodzicielskiego oboje rodziców otrzymają zasiłek płatny w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Druga możliwość zakłada, że matka dziecka otrzyma zasiłek macierzyński za okres urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego w wysokości 81,5%, natomiast ojciec dziecka otrzyma zasiłek za 9 tygodni urlopu rodzicielskiego w wysokości 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Przypomnijmy, że obecnie wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi 32 tygodnie – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub 34 tygodnie – w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. Znowelizowane przepisy wydłużają wymiar urlopu rodzicielskiego do 41 lub 43 tygodni.
2. Nowe urlopy
Pracownicy zyskają także prawo do nowych urlopów.
Pierwszą nowością jest urlop z powodu działania „siły wyższej”. Będą to dodatkowe 2 dni (lub 16 godzin) wolne z powodu działania siły wyższej. Pracodawca będzie zobowiązany udzielić pracownikowi takiego zwolnienia, w przypadku wystąpienia pilnej sytuacji rodzinnej, w obliczu której obecność pracownika jest konieczna. Pracownik będzie zobowiązany zgłosić wniosek o taki urlop najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Wynagrodzenie za zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej będzie płatne w wysokości 50% wygrodzenia.
Pojawi się także możliwość skorzystania z nowego urlopu opiekuńczego. Będą to 5 dni w roku kalendarzowym. Celem tego urlopu jest zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
Katalog członków rodziny, na opiekę których będzie można wziąć urlop, będzie zamknięty. Obejmować będzie jedynie: syna, córkę, matkę, ojca i współmałżonka. Urlop opiekuńczy będzie miał charakter nieodpłatny.
3. Dłuższe przerwy w pracy
Od 26 kwietnia zmieni się także długość przerw wliczanych do czasu pracy. Będzie ona zależna od dobowego wymiaru czasu pracy.
Wobec tego, jeśli dobowy wymiar czasu wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.
Z kolei, jeśli dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 9 godzin, pracownik zyskuje prawo do kolejnych 15 minut przerwy (łącznie 30 min). Natomiast, gdy dobowy wymiar czasu pracy jest dłuższy niż 16 godzin, pracownik ma prawo do kolejnych 15 minutowej przerwy (czyli łącznie 45 min).
4. Zmiany przy zawieraniu umów na okres próbny
Ustawodawca wprowadził również duże zmiany w zawieraniu umów na okres próbny w zakresie ich maksymalnej długości. Od 26 kwietnia umowa na czas określona będzie mogła być zwarta na miesiąc lub dwa. Jej długość będzie zależeć od planowanego czasu zatrudnienia pracownika na kolejną umowę o pracę i wyniesie. W przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy, umowa na okres próbny będzie mogła być zawarta na miesiąc.
Z kolei w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy, umowa na okres próbny będzie mogla być zawarta na 2 miesiące.
5. Zmiany w wypowiadaniu umów na czas oznaczony
W znowelizowanym Kodeksie pracy znajdą się także regulacje zobowiązujące pracodawcę do do podawania przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy w przypadku umowy na czas określony. Dotychczas taki wymóg dotyczył umów na czas nieokreślony. Pracodawca będzie musiał również zawiadomić na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.
