Pracodawcy czekali bardzo długo na tę ustawę. Finalne ustalenia były przedmiotem bardzo długich konsultacji między stroną pracodawców i rządu. Rezultatem jest ustawa, która ma wejść w życie już 25 września.
Kim jest sygnalista?
Sygnalista (z ang. whistleblower) to osoba, która mając na uwadze dobro ogółu (np. wszystkich pracowników) zgłasza właściwym organom wszelkie nieprawidłowe i nieetyczne zachowania w organizacji. Ujawnienie takich zachowań może wiązać się z niechęcią wobec niego wyrażoną przez pracodawcę, innych współpracowników oraz – przede wszystkim – osobę, która dopuściła się nieprawidłowego zachowania.
W kulturze organizacji sygnalista kojarzy się czasem negatywnie i określa się go raczej mianem kapusia i donosiciela. Trzeba jednak pamiętać, że sygnaliści spełniają bardzo ważną funkcję, która prowadzi do wyeliminowania w organizacji zachowań związanych z np. dyskryminacją czy mobbingiem.
W związku z tym, stworzenie bezpiecznych mechanizmów na zgłaszanie tego typu nieprawidłowości posłuży nie tylko sygnalistom, ale całej organizacji. Dzięki temu sygnaliści nie będą obawiać się zgłaszania nieprawidłowości. Z drugiej strony, pracodawca dzięki zgłoszeniu, może się w ogóle dowiedzieć, że w jego firmie dochodzi do złych praktyk.
Przedmiotem zgłoszenia sygnalisty może być wiele dziedzin – od nieprawidłowości w zamówieniach publicznych, przez ochronę środowiska, aż do ochrony prywatności danych osobowych.
Co musi zrobić pracodawca?
Wdrożenie ustawy o sygnalistach nie będzie na początku dotyczyć wszystkich pracodawców. Procedury dotyczące ochrony sygnalistów muszą wdrożyć organizacje , które zatrudniają na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku kalendarzowego co najmniej 50 osób. Do stanu zatrudnienia wlicza się nie tylko pracowników z umową o pracę, ale również zleceniobiorców i osoby współpracujące w ramach B2B.
Pracodawca, który będzie podlegał pod tę ustawę będzie zobowiązany do:
- przygotowania oraz wdrożenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych – będzie on musiał być skonsultowany z organizacją związkową lub z przedstawicielami pracowników (w przypadku braku zakładowego związku zawodowego);
- utworzenia kanałów zgłoszeń wewnętrznych – oficjalnego mechanizmu zgłoszeń, który umożliwi sygnalistom dokonanie zgłoszenia wewnętrznego w sposób bezpieczny. Pracodawca musi zapewnić sygnalistom anonimowość. Dodatkowo pracodawca jest zobligowany do poinformowania sygnalisty o przyjęciu zgłoszenia w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Poza tym, należy mieć na uwadze, że mechanizm zgłoszeń musi obejmować zarówno przyjmowanie zawiadomień pisemnych, jak i ustnych,
- prowadzenia działań następczych – wdrożenie procedur, które mają za zadanie wyjaśnienie nieprawidłowości. Sygnalista musi zostać o nich poinformowany w ciągu 3 miesięcy od zgłoszenia.
- zapewnienie ochrony sygnalistom – pracodawca jest zobowiązany chronić sygnalistę między innymi przed degradacją, obniżeniem wynagrodzenia, utrudnianiem awansu, zwolnieniem z pracy itp.
